fbpx

Menselijke piramides voor het klimaat – de Via Berlin academie met Linde Leenhouts

Menselijke piramides voor het klimaat – de Via Berlin academie met Linde Leenhouts

Afgelopen juni heb ik samen met Via Berlin op Oerol door mogen brengen. Een zonnige week die mijn onderzoek veel richting heeft gegeven.

Ik ben Linde Leenhouts, geograaf, antropoloog en acrobaat en geïnteresseerd in mens-natuur relaties. Momenteel doe ik onderzoek naar de sociale kant van klimaatverandering. Over het fenomeen weten we steeds meer, maar wat het betekent voor mensen en hoe dat doorwerkt in hun intenties tot handelen, daar kunnen we nog meer informatie over gebruiken.

Wat mij opvalt in gesprekken over klimaatverandering, is dat ze vaak verzanden in monologen. Niet alleen vanuit de wetenschap aan “de rest”, maar ook tussen mensen onderling: door de emotionele beladenheid van het onderwerp gaan mensen snel over op het verdedigen en verantwoorden van hun eigen gedrag. De grote mate van emotie en verantwoording ten opzichte van een ander maakt het ingewikkeld te luisteren naar elkaar en een gesprek te voeren. Daarnaast valt het me op dat we het vooral hebben over plaatsgebonden klimaatverandering en dat het systeem waarin al die klimaatverandering plaatsvindt, weinig in gesprekken terugkomt.

Om achter de betekenis van klimaatverandering te komen ben ik daarom in eerste instantie op zoek naar communicatievormen die voorbij deze monoloog kunnen komen en die wellicht ook kunnen helpen het systeem bespreekbaar te maken. In samenwerking met de Via Berlin academie heb ik bekeken hoe we (ervaringsgerichte) kunst kunnen gebruiken om tot een ander gesprek te komen over de betekenis en ervaring van klimaatverandering. Eén van deze communicatievormen heb ik op Oerol uit mogen proberen door middel van een expeditie. Dit zijn interactieve activiteiten die voor iedereen met een Oerol bandje vrij toegankelijk zijn.

Vijf dagen lang heb ik elke middag op het strand op Terschelling menselijke piramides gebouwd met Oerolgangers. Deze piramides staan symbool voor ecosystemen, waarin we hebben balans en disbalans, onderlinge afhankelijkheid en verbondenheid samen hebben ervaren. In deze methode zijn we, in plaats van de hele tijd aan het luisteren, met elkaar een ervaring aangegaan en hebben we in plaats van locatiegebonden klimaatverandering, het systeem waarin klimaatverandering zich afspeelt verder uitgediept. Dit leidde tot heel andere gesprekken dan ik eerder heb meegemaakt. De gesprekken waren meer open, er was meer ruimte om naar elkaar te luisteren en de ervaring makt het systeem concreet en leidde tot nieuwe perspectieven.

De groepen waarmee ik aan de slag ben gegaan, varieerden van 30 tot 120 man en hoewel de leeftijden uiteen liepen van peuter tot 75 jarigen, was het merendeel van de deelnemers in de 50. Het was elke dag weer een verrassing wat voor groep ik voor me zou krijgen. De mensen kwamen binnendruppelen als losse individuen of kleine groepjes, allemaal met hun eigen ideeën over wat er zou gaan gebeuren. Zo wist niet iedereen van tevoren dat zij degenen zouden zijn die een piramide zouden maken. Dat was voor sommigen in eerste instantie een schok, maar naar mate de workshop vorderde groeiden de glimlachen, het zelfvertrouwen en het groepsgevoel. Iedereen mocht vrij aanhaken en weer weggaan, maar in praktijk groeiden de groepen vooral.

Het leidde tot fantastische taferelen, zo klommen flink veel 70 jarige, lange mannen bovenop in de piramide en hebben kinderen laten zien dat je met de juiste techniek heel sterk bent en je niet groot hoeft te zijn om onderop te kunnen. Iedereen was verbaasd over het eigen kunnen en het kunnen van de groep in het geheel.

Door de balans in ecosystemen te ervaren met elkaar in plaats van hier slechts over te spreken namen de abstracte, onderling verbonden ecosystemen vastere vormen aan en kwamen we tot belangrijke inzichten. Bijvoorbeeld dat iedereen een belangrijk onderdeel is van een piramide en dat elk onderdeel nodig is om het ecosysteem staande te houden, dat je samen heel veel kunt bereiken en dat dat kan met mensen die eerst nog wildvreemden voor je waren. Dat je soms gewoon iets nieuws moet proberen en dat dat zomaar kan leiden tot nieuwe inzichten. Het was een hele bijzondere ervaring, voor mij en voor de deelnemers, om mensen in zo’n korte tijd elkaar zo te zien vertrouwen en een groep te vormen die dingen kan die ze eerst niet voor mogelijk hadden gehouden.

Bedankt Via Berlin! Voor de fijne samenwerking en voor de kans om één van mijn onderzoeksmethoden uit te mogen proberen op Oerol. Voor het meedenken, het vertrouwen in mij en de inschatting dat dit een goede plek hiervoor was: ik had me geen beter publiek kunnen wensen om mijn methode mee te ontwikkelen. Al doende gaf ik samen met de deelnemers de nagesprekken vorm, waardoor de link tussen de piramide en het ecosysteem sterker werd en ik steeds dieper tot de betekenis van klimaatverandering en de invloed die dit heeft op de intentie tot handelen kon komen.

Nieuwsbrief

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte!